Ly tứ cú, tuyệt bách phi

Có một hôm, ngài Mã Tổ nhân Đại Mai hỏi:
-Phật là gì vậy?
Bèn trả lời:
-Tâm, ấy là Phật.

———————————–

Tắc 33 (Vô Môn Quan)

Một hôm, ngàii Mã Tổ nhân tăng hỏi:
-Phật là gì?
mới đáp rằng:
-Chẳng phải tâm, chẳng phải Phật.

————————————

Tắc 27 Vô Môn Quan

Hòa thượng Nam Tuyền nhân có tăng đến hỏi:
-Thầy còn pháp nào chưa truyền cho người đời không?
Bèn trả lời:
-Có chứ!
Lúc đó, tăng lại tiếp:
-Dám hỏi pháp đó là pháp nào?
Nam Tuyền đáp:
-Chẳng phải tâm, chẳng phải Phật, chẳng phải vật.

——————————

Tăng: Vì cớ gì thầy lại dạy “Tức Tâm Tức Phật”?
Sư: Vì ta muốn dỗ trẻ con nín khóc!
Tăng: Khi nó đã nín rồi thì làm sao?
Sư: Dạy “Phi Tâm Phi Phật”.
Tăng: Nếu có một nhân vật nào không nằm trong hai trường hợp ấy, thầy dạy điều chi?
Sư: Lúc đó, ta sẽ nói với ông ta: “Bất thị Vật!”

Tăng hỏi Mã Tổ: Ly tứ cú tuyệt bách phi, thỉnh Thầy chỉ thẳng cho con ý Tổ sư Tây sang? Mã Tổ bảo: Hôm nay ta nhọc nhằn không thể vì ông nói, hỏi lấy Trí Tạng đi. Tăng hỏi Trí Tạng, Trí Tạng bảo: Sao chẳng hỏi Hòa thượng? Tăng thưa: Hòa thượng dạy đến hỏi Thầy. Trí Tạng bảo: Ngày nay tôi đau đầu không thể vì ông nói, hỏi lấy Hải huynh đi. Tăng hỏi Hải huynh, Hải nói: Đến trong ấy, tôi lại chẳng hội. Tăng thuật lại với Mã Tổ. Mã Tổ nói: Tạng đầu bạc, Hải đầu đen.

TỤNG:

Tạng đầu bạch, Hải đầu hắc
Minh nhãn Nạp tăng hội bất đắc
Mã câu đạp sát thiên hạ nhân
Lâm Tế vị thị bạch niêm tặc.
Ly tứ cú tuyệt bách phi
Thiên thượng nhân gian duy ngã tri.

DỊCH:

Tạng đầu bạc, Hải đầu hắc
Thiền tăng mắt sáng hội chẳng được
Ngựa tơ đạp chết biết bao người
Lâm Tế chưa là kẻ cướp giỏi.
Lìa tứ cú tuyệt bách phi
Trên trời nhân gian chỉ ta biết.

* LÌA TỨ CÚ, TUYỆT BÁCH PHI : Tứ cú là : có, không, chẳng có chẳng không, cũng có cũng không. Tất cả tư tưởng đều chẳng ra ngoài tứ cú này, nếu trụ thì chướng ngại sự dụng của bản thể tự tánh mà sanh ra bách phi (đủ thứ sai lầm), nếu lìa thì hiển bày đại dụng của tự tánh mà tuyệt bách phi. (Thích Duy Lực).

Thí dụ như tứ cú của Tâm là (1) có tâm, (2) không tâm, (3) cũng có tâm cũng không tâm, và (4) chẳng có tâm chẳng không tâm. Thiền Tông dạy lìa tứ cú này thì tránh được hàng trăm thứ sai lầm (bách phi)